Choć rytm wydaje się domeną muzyki czy poezji, jest on także wyróżnikiem dobrej prozy. Sprawia, że tekst płynie niczym wartki strumień, a o osiągnięciu takiego efektu marzy chyba każdy pisarz. Poznaj 3 sposoby, dzięki którym zrytmizujesz tekst.
Spis treści:
Przeplataj zdania różnej długości
Dopracuj wyliczenia
Szczególnie wyczuwalny jest rytm w wyliczeniach. Brzmią one rytmicznie wtedy, gdy poszczególne elementy są tej samej długości, lub – jeżeli każdy kolejny będzie dłuższy od poprzedzającego, np.
Korzenie drzew, krzaczki truskawek, piłka Mateusza.
lub:
Korzenie drzew, krzaczki truskawek, piłka Twojego syna Mateusza.
Rytm zaburzą natomiast wyrazy nieznaczące i nieakcentowane na końcu zdania (np. się lub jego, jej). W poprzedzającym zdaniu użyłam ich celowo, by pokazać Ci, jak brzmi takie zdanie.
Powtarzaj z rozmysłem
Przypadkowe powtórzenia najczęściej świadczą o ubogim słownictwie autora lub niedokładnej korekcie. Co innego powtórzenia celowe – mogą uatrakcyjnić tekst i go zrytmizować.
Celowe powtórzenia mogą przybrać formę:
- anafory (powtórzone słowo znajduje się na początku kolejnych zdań),
- epifory (powtórzone słowo występuje na końcu sąsiadujących zdań).
Te i inne środki służące powtarzaniu wraz z mnóstwem przykładów znajdziesz w moim artykule z cyklu Retoryka dla Copywritera, Jak powtarzać to, co warte powtórzenia.
Przeplataj zdania różnej długości
Gdyby tekst składał się z bardzo rytmicznych, ale podobnie zbudowanych zdań, to i tak byłby nudny. Lekarstwem na nudę jest przeplatanie zdań o różnej długości.
W tekstach najczęściej przewijają się zdania złożone z części nadrzędnej i podrzędnej, połączonych ze sobą spójnikiem „że” lub „który”. Na tym tle zarówno zdania pojedyncze, jak i zdania wielokrotnie złożone wyróżniają się, zwracają na siebie uwagę.
I tak, zdania długie zwalniają tempo wypowiedzi i zarazem odbioru, ponieważ wymagają od odbiorcy większego wysiłku w zrozumieniu tekstu. Przydadzą się więc wtedy, gdy np. coś opisujemy lub przytaczamy przemyślenia bohatera.
Jeśli natomiast chcesz zrelacjonować jakieś zapierające dech w piersiach wydarzenie, to postaw krótkie i dosadne zdania. Zwiększą dynamikę i ekspresję, a przede wszystkim: przyspieszą tempo lektury. Dlatego warto skracać zdania tam, gdzie czytelnik ma śledzić akcję z wypiekami na twarzy.
Przeplatanie nie może być jednak automatyczne. Trzeba świadomie operować długością zdań, tak by służyła nie tylko rytmowi, ale i treści. Nie zniechęcaj się, jeśli Twoje teksty nie od razu będą rytmiczne. Osiągnięcie tego celu jest trudne i wymaga pracy.
Więcej na temat rytmu przeczytasz w moich książkach: Fast text oraz Szkoła twórczego pisania.
Przeczytaj także:
Kto rymuje, ten przekonuje. Dlaczego warto wykorzystać rym w reklamie
autorka książek specjalistycznych i beletrystycznych, doktor nauk humanistycznych, certyfikowana trenerka biznesu